/آیین سنتی سمنوپزان در شهرضا

شور و شوق پخت سمنوی سنتی همزمان با فصل سرما در شهرضا رنگ تازه ای به خود می گیرد.

رسم پخت سمنوی سنتی در شهر آداب و رسوم کهن ایران (شهرضا) نسل به نسل منتقل شده است، رسمی که بهانه ای برای جمع شدن خانواده ها دور هم است.

پخت سمنوی سنتی در این شهرستان با قدمت بیش از ۵۰۰ سال همراه و همدل با مردم شده و با همان آداب و رسوم گذشتگان در پاتیل مسی و با چوب و هیزم و فقط به نیت نذر پنج تن آل عبا و حضرت فاطمه زهرا (س) انجام می شود.

برای پخت سمنو از مراحل آغازین آن تا زمانی که پخته شود می توان عشق و علاقه به خاندان اهل بیت (ع) و حضرت فاطمه (س) را مشاهده کرد زیرا این نذری است برای رفع گرفتاری، برآورده شدن حاجات و غذایی است که در میان خانواده های این دیار کهن دارای جایگاه و تقدس خاصی است.

این غذای مقوی، تنها غذایی است که از آب و آرد تهیه می شود و درآن هیچ ماده افزودنی دیگر مانند نمک و شکر اضافه نمی شود. شیرینی و حلاوت این غذای سنتی به خاطر دانه های طلایی گندم است که جوانه زده،آرد می شود و به “آرد سوهان” معروف است. سبوس موجود در گندم، مقوی بودن این غذا را اثبات و سرخ کردن آرد آن ، رنگ قهوه ای را به سمنو می دهد و زیبایی اش را دوچندان می کند.

شهرضایی ها معتقدند از زمانی که تصمیم به پخت سمنو می گیری و آیات قرآن و ادعیه مفاتیح الجنان را قرائت می کنی، می دانی که به آنچه می خواهی دست می یابی.

دانه های گندم که به دست مردمان این دیار در آب خیس می شود شروعی دوباره برای تلاش نو و جوانه زدن است.

به گفته طباخان سمنو ، استفاده از گندم با کیفیت، تاثیر زیادی در طعم و مزه سمنو دارد. در مراسم سمنوپزان شهرضا، ابتدا پاتیل مسی در کوره کاهگلی قرار می گیرد و استاد سمنوپز با توجه به تجربه خود مقدار مشخصی آرد و آب را در پاتیل می ریزد و کار پخت را آغاز می کند.

سمنوپز با صبر و حوصله درکنار پاتیل می ماند و شروع به هم زدن سمنو می کند تا تمام آب داخل پاتیل بخار شود و محلولی خمیرگونه در پاتیل بماند که این عمل را “سرخ کردن” می گویند. در اثر سرخ کردن، رنگ آرد و آب قهوه ای شده و دارای عطر خاصی می شود. پس از آن، به سمنو شربت می دهند یعنی مقدار مشخصی آب به آن اضافه می کنند تا رقیق شود و سمنو دوباره به جوش آید، این عمل را در طول پخت چند با تکرار می کنند.

پس از گذشت حدود ۱۸ ساعت، سمنو را دم انداخته یعنی پارچه ای سفید بر روی پاتیل قرار می دهند. این پارچه سفید به روی دو وسیله هم زدن سمنو (حصوم) انداخته شده و سینی قدیمی مسی که در آن قرآن، آینه، شمع، شانه، شکلات و یک ظرف آب است، قرار می گیرد. سپس باید آتش را از زیر پاتیل خارج کرد تا سمنو دم بکشد و عمل پخت کامل شود که این کار حدود هفت ساعت یعنی تا طلوع سپیده صبح روز بعد ادامه دارد.

پخت سمنوی سنتی در شهرضا حدود ۲۴ ساعت به طول می کشد و جنبه نذری دارد. این شیوه پخت سمنو در کشور بی نظیر است. مردم شهرضا همزمان با سرد شدن تدریجی هوا تا نیمه اول فروردین سال بعد سمنو می پزند. هرسال حدود ۵۰۰ پاتیل مسی سمنو با ظرفیت متفاوت در ایام و مناسبت های خاص بخصوص اعیاد مذهبی، وفات ائمه و پنجشنبه شبها در شهرضا طبخ می شود.